Błonnik pokarmowy
Każdy, kto czytał kiedykolwiek o dietach, doskonale wie jakie zalety posiada błonnik pokarmowy. Czy jednak wszyscy wiedzą, na czym polega różnica między błonnikiem rozpuszczalnym a nie rozpuszczalnym?
Błonnik, czy też włókno pokarmowe, to roślinne wielocukry i ligniny, oporne na działanie enzymów trawiennych. W jego skład mogą wchodzić również inne związki takie jak: śluzy roślinne, agar, gumy, woski, czy â-glukany.
Ze ścianką komórek roślinnych bywają związane sterole roślinne, białka, krzemiany, kwas fitynowy czy glukozydy. Również podgrzewając skrobię w małej ilości wody otrzymamy tzw. skrobię oporną, która nie ulega trawieniu. Uszkodzone temperaturą cząstki skrobi tracą zdolność żelowania, przestają więc być podatne na działanie enzymów trawiennych.
Zapamiętaj : błonnik, by spełniał swoje funkcje potrzebuje wody.
Błonnik nierozpuszczalny
Błonnik nierozpuszczalny to : celuloza, ligniny, niektóry hemicelulozy, które:
- sprawiają poczucie sytości i zmniejszają kaloryczność posiłków
- chronią przed zaparciami, poprawiają perystaltykę jelit, chronią tym samym przed żylakami odbytu, rozwojem nowotworów, uchyłkowatości jelit
- zwiększają ukrwienie jelit
- zwiększają wydzielanie soków trawiennych
- w jelicie cienkim zwiększają objętość treści pokarmowej
- wiążą nadmiar kwasu solnego w żołądku
- wiążą wodę
- pobudzają funkcję żucia
Jedną z zalet błonnika nierozpuszczalnego, to ochrona przed nowotworami. Powiązane jest to prawdopodobnie ze zwiększaniem objętości stolca oraz ułatwianiu wypróżniania, co minimalizuje kontakt ewentualnych niepożądanych związków z błoną śluzową jelita grubego.
Błonnik tego rodzaju znajdziemy w produktach zbożowych z pełnego przemiału, zwłaszcza otrębach pszennych. Ich 100g potrafi związać aż 500 ml wody.
Błonnik rozpuszczalny
Ten błonnik znaleźć można w suchych nasionach strączkowych, niektórych owocach i warzywach. Rozpuszczalny błonnik to min. pektyny, śluzy, gumy, oraz niektóre hemicelulozy. Błonnik tego typu :
- Jest pożywką dla bakterii, powoduje rozluźnienie masy kałowej.
- Pęcznieje w jelicie cienkim, przy odpowiedniej ilości wody.
- Skutecznie leczy biegunki, ponieważ żeluje treści pokarmowe, zwalniając czas wypróżniania.
- Wychwytuje toksyny bakteryjne, jony metali ciężkich.
- Zmniejsza wchłaniania glukozy.
- Przyśpiesza wydalania cholesterolu, co ważne jest w hipercholesterolemii. Wiąże kwasy żółciowe, pobudza wydalanie tłuszczy, spowalnia wchłanianie trójglicerydów.
Tam, gdzie spożycie błonnika pokarmowego jest duże, zmniejsza się podatność na choroby takie, jak miażdżyca, choroby serca i zawały. Szczególnie błonnik rozpuszczalny ma te właściwości.
Zbyt wielkie spożycie błonnika może w zbyt wielkim stopniu ograniczyć wchłaniania tłuszczy, a przez to i witamin w nich rozpuszczalnych. Może również zaburzyć wykorzystywanie przez organizm składników mineralnych oraz witamin.
WHO zaleca spożycie błonnika na poziomie 27-40 g dziennie.